Instytut Dziedzictwa » Kapliczki Małopolski

Jak wesprzeć nasz projekt?

04-12-2015

Ważnym elementem krajobrazu Małopolski są kapliczki. Wznoszono je z potrzeby serca: jako votum dziękczynne, jako wsparcie prośby lub wyraz swej wiary – przedstawiają najczęściej Chrystusa i Matkę Bożą, ale też świętych – patronów fundatorów, lub św. Floriana, który miał chronić domostwo od pożaru.

Kapliczki pełnią funkcję religijną, ale posiadają również wartość artystyczną, a także funkcję dokumentu. Opowiadają bowiem o czasach w których powstawały, o ludziach, którzy je budowali, obrazie ich świata, ambicjach, tęsknotach, potrzebach i nadziejach. Są bowiem kapliczki związane z losem danej miejscowości, fundowane jako prośba czy dziękczynienie, związane z powstaniami narodowymi, wojnami, epidemiami, czy dotyczące spraw prywatnych.

Celem stowarzyszenie Instytut Dziedzictwa jest utworzenie interaktywnej mapy pozwalającej usytuować każdą kapliczkę. Artystycznym fotografiom towarzyszyć będą opisy związanych z nimi historii, narracji wspólnotowych i prywatnych.

Interesują nas wszystkie informacje związane z kapliczkami, tak historycznymi jak współczesnymi. Bardzo prosimy o sygnalizowanie nam kapliczek, które powinny się tutaj znaleźć, a postaramy się je sfotografować, opisać i umieścić na naszej mapie:

Adres : Stowarzyszenie „Instytut Dziedzictwa”
Ul. Jesionowa 12
30-221 Kraków

https://instytutdziedzictwa.pl/kapliczki-malopolski/

Poniżej zamieszczamy kwestionariusz z pytaniami. Nie wszystkie wymagają odpowiedzi. Sygnalizują jednak obszar naszych zainteresowań.

Kto i dlaczego je ufundował i wzniósł?
Kiedy powstały?
Czy prośby związane z ich powstaniem zostały spełnione?
Czy w dalszym ciągu otoczone są kultem? Czy gromadzą ludzi na modlitwie? Czy odbywają się przy nich nabożeństwa (np. majowe) i kiedy ?
Czy stanowią swego rodzaju „znak drogowy” (spotkajmy się przy kapliczce; droga zakręca aby ominąć kapliczkę; od kapliczki w stronę….)
Pod jakim są wezwaniem i kogo przedstawiają?
W przypadku kapliczek dedykowanych świętym, czy dzisiejsi mieszkańcy wiedzą dlaczego fundator wybrał konkretnego świętego ?
Kto je zaprojektował? Czy były repliką innych kapliczek, czy wyrazem indywidualnej kreacji fundatora?
Czy wzniesiono je w ramach kultu prywatnego, czy zbiorowym wysiłkiem? Czy są własnością prywatną (w obrębie posesji) czy wspólnotową (teren gminny) czy przynależą do kościoła?
Jakie uczucia budzą w Tobie i Twoich bliskich?
- zachwyt?
- wzruszenie?
- są ważnym znakiem religijnym?
- są ważnym znakiem historii rodzinnej?
- są elementem historii Twojej miejscowości?
- są dziełem sztuki i wytworem naszego rzemiosła?

Kapliczki – Mucharz

27-11-2015

<< powrót

Mucharz „Działy” przy drodze w sąsiedztwie Urzędu Gminy Mucharz, jest miejscem w którym stoi kapliczka z Figurą Matki Boskiej z 1773 roku. Została ona wykonana z piaskowca i posiada cechy tzw. ludowego baroku, jednak jej autor nie jest znany. Polichromowana postać Matki Boskiej nawiązuje do wizerunku Niepokalanego Poczęcia. Maryja stoi boso na błękitnej półkuli, symbolizującej ziemie. Pod jej lewą stopą znajduje się księżyc w kolorze żółtym, pod prawą – zielony wąż z ludzką głową. Dłonie ma złożone do modlitwy, a głowę otacza metalowa aureola z dwunastu gwiazd. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknie i błękitny płaszcz. Kapliczka jest nazywana przez lokalną społeczność „Panienką”, co pełni funkcję kultową. Przekrzywiona forma kapliczki wiąże się z legendą która głosi, że pewnego dnia oparł się o nią pijany przechodzień, w wyniku czego figura Maryi spadła i do dnia dzisiejszego jest odrobinę przekrzywiona.

Figura Kamienna św. Antoniego z dzieciątkiem z 1904 roku, stoi przy drodze z kościoła na cmentarz w Mucharzu. W miejscu posesji, na której dzisiaj stoi figura, w XIX wieku znajdował się dom Antoniego i Magdaleny Wądolnych. Ich syn Czesław, kanonik Katedry Krakowskiej, ufundował kapliczkę dla uczczenia pamięci zmarłych rodziców. Według informacji z gminy, Czesław Wądolny ufundował również „pierwsze przedszkole” dla biednych, koło kościoła w Mucharzu. Kapliczka przedstawia św. Antoniego w habicie franciszkańskim, trzymającego dzieciątko Jezus na rękach oraz będącą jego atrybutem księgę. Święty Antoni jest patronem m.in. osób i rzeczy zaginionych, franciszkanów, antoninek, dzieci, górników, małżeństw, narzeczonych i ubogich.
Inskrypcja na kapliczce: „ Na cześć Antoniego ku pamięci ś.p. Antoniego i Magdaleny Wądlonych na miejscu gdzie stał ich dom, ten pomnik postawił w roku 1904, wdzięczny syn, X. Czesław W Kan.Kat.Krak.”

Figura Kamienna ECCE HOMO z 1758 roku koło domu nr 215. Jest to figura kamienna, która przedstawia postać Chrystusa Cierpiącego ze skrzyżowanymi rękami. Jest on odziany w perizonium, płaszcz narzucony na ramiona i koronę cierniową. Całość zwieńczona została metalowym daszkiem.
ECCE HOMO oznaczające z łac. Oto Człowiek, to motyw w sztuce chrześcijańskiej, przedstawiający ubiczowanego Chrystusa w koronie cierniowej. Motyw ten rozumiano jako epizod najbardziej upokarzający Chrystusa w czasie jego męki. Ecce Homo miały zostać wypowiedziane przez Piłata podczas ukazania Chrystusa ludowi żydowskiemu.

Kapliczka z figurą Chrystusa Nazareńskiego z 1839 roku jest pracą nieznanego autora. Znajduje się ona na przysiółku Rzyckim, na wysokiej skarpie opodal skrzyżowania dróg. Kapliczka przedstawia Chrystusa w pozycji stojącej z koroną cierniową na głowie, w szacie z długimi rękawami. Trzyma on przed sobą związane ręce. Na szyi ma zawieszony szkaplerz.

Kapliczka murowana z figurą Matki Boskiej z 1687 roku mieści się przy drodze „Borowina Skawiecka”, koło domu nr 247. Została przeniesiona w to miejsce w 2009 roku z terenu budowy zbiornika wodnego w Skawie do przysiółka Borowina. Pomimo zmiany miejsca, zachowała swój pierwotny charakter. Jest to kapliczka typu domkowego z drewnianymi drzwiami. Za nimi znajduje się gipsowa, polichromowana figura Matki Boskiej Różańcowej. Na ścianie i w bocznych niszach zawieszono chromolitrografie dewocyjne z wizerunkiem Chrystusa.

Kapliczka św. Józefa z 1727 roku jest prostym słupem zwieńczonym krzyżem. W jej środkowej części znajduje się napis „Św. Józega /9.M.1727/20.L.2011”. Nad nim umieszczona została płaskorzeźba przedstawiająca ukrzyżowanego Jezusa i dwie modlące się postacie.

Kapliczka z figurą Matki Boskiej Różańcowej z 1903 roku mieści się w centrum wsi Skawce, koło domu nr 27. Kapliczka zwieńczona jest figurą modlącej się Maryi z różańcem, w białej sukni i niebieskim płaszczu. W środkowej części na frontowej ścianie znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Poniżej umieszczona została inskrypcja fundacyjna: „ Królowo, Różańca Świętego módl się za nami, fundatorowie, Gmina Skawce r. 1903”. Boczne ściany kapliczki zostały przyozdobione postacią św. Józefa z Dzieciątkiem oraz sceną Chrztu w Jordanie. Kapliczka w Skawce jest związana z „kapliczką” św. Józefa. Dawniej stały one razem, jednak z powodu budowy zbiornika na Skawie, zostały przeniesione w obecne miejsca. Powodem powstania kapliczki była inicjatywa mieszkańców gminy, w celu podziękowania za uratowanie jej przed pożarem. Tradycją jest odprawiana co roku polowa msza strażacka.

Kapliczka z figurą Matki Boskiej z 1945 roku w „Borowinie Skawieckiej”, nieopodal skrzyżowania drogi do Mucharza z drogą Wadowice-Sucha Beskidzka. Kapliczka została postawiona na terenie przysiółka Borowina Skawiecka, na polu należącym do Państwa Polańskich. Została ufundowana przez małżeństwo letników, które często odwiedzało te tereny. Kapliczka przedstawia polichromowaną figurę Matki Boskiej, nawiązującą do ikonografii Madonny Niepokalanej. Maryja została ukazana jako młoda kobieta stojąca boso na półkuli, która ma symbolizować ziemie. Na głowie Matki Boskiej znajduje się biały welon, na plecach ma ona niebieski płaszcz, a pod spodem białą suknię przewiązaną w pasie niebieską szarfą. U jej stóp klęczą dwa aniołki. Kapliczka odgrywa ważną rolę podczas nabożeństw majowych.

Kaplica Mszalna murowana P.W. Matki Boskiej Pocieszenia z 1910 roku.
Mieści się ona w Świnnej Porębie, w pobliżu kościoła. Nad wejściem do środka ulokowane zostały trzy wnęki, w których przedstawione zostały podobizny świętych. Wnęka środkowa przedstawia figurę Matki Boskiej w biało-niebieskich szatach. Wewnątrz kaplicy znajdują się dwie rokokowe rzeźby, pochodzące z kaplicy dawnego dworu w Jaszczurowej. Ukazują one postaci biskupów w strojach liturgicznych.

Kapliczka z figurą Najświętszego Serca Jezusa z pierwszej poł. XX w. w Świnnej Porębie przy posesji nr 150. Kapliczka została wykonana z piaskowca, jednak jej autor ani fundator nie są znane. Przedstawia ona polichromowaną figurę Jezusa, przedstawionego z Najświętszym Sercem na piersi.
Pan Jezus ma na sobie białą suknie i czerwony płaszcz z błękitnym podbiciem. Całość otoczona jest pobliskimi drzewami i dodatkowo ozdobiona kwiatami.

Kapliczka Najświętszej Maryi Panny została ufundowana przez Karola i Anne Jamrozów wraz z synem Antonim i Apolonią, o czym informuje inskrypcja umieszczona na cokole. Kapliczka przedstawia modlącą się Matkę Boską z różańcem, ubraną w białą suknię i niebieski płaszcz. Kapliczka znajduje się na posesji prywatnej i dodatkowo ozdabiana jest kwiatami.

Autorem kapliczki skrzynkowej z figurą Chrystusa upadającego pod Krzyżem z 1887 roku jest Piotr Bryndza. W małej skrzyneczce znajduje się pomalowana na srebrno figura Jezusa. Za nim ustawiony został posąg Matki Boskiej. Całość zdobią sztuczne kwiaty. Kapliczkę wieńczy mały krzyż z ukrzyżowanym Jezusem.

Kapliczka Skrzynkowa z figurą Matki Boskiej z poł XX wieku została wykonana z drewna i gipsu.
Ikonograficznie figura nawiązuje do Matki Boskiej z Lourdes. Niestety autor kapliczki jest nieznany. Najprawdopodobniej w przeszłości znajdowała się ona w innym miejscu.

Kapliczka murowana z figurą Matki Boskiej z 1945 roku znajduje się pod wiaduktem Wadowice-Sucha Beskidzka w Świnnej Porębie. Jej fundatorem jest niejaki Gałuszka. Powstała jako wotum dziękczynne zaprzeżycie drugiej wojny światowej. Figura miała zostać wykonana przez nieznanego z nazwiska rzeźbiarza z Wadowic. Postać Madonny swoją postawą nawiązuje do wizerunki Matki Boskiej z Lourdes. Ukazana jest ona jako młoda kobieta stojąca z pobożnie ułożonymi rękami na piersiach i spoglądająca ku górze. Maryja ma sobie suknie,welon i fałdzisty płaszcz. Obecnie kapliczka znajduje się pod opieką córki fundatora, pani Byrska.

Kapliczka Matki Boskiej z 1937 roku nieznanego autora, przedstawia postać Maryi ubranej w biało-niebieskie szaty, stojącej z rozpostartymi rękoma. Według legendy, podczas drugiej wojny światowej niemiecki żołnież strzelił do figury i trafił w jej głowę ( co w późniejszych czasach zostało naprawione). Wieści głoszą, że żołnierz ten kilka dni poźńiej miał popełnić samobójstwo przez powieszenie się.

Kapliczka z figurą Matki Boskiej z początku XX wieku. Figura Madonny nawiązuje do wizerunku Matki Boskiej Niepokalanej. Przedstawia Maryję w białych szatach, z rozpostartymi rękami, znajdującą się na niskim słupie, pod zadaszeniem.
Do 1996 roku kapliczka znajdowała się w przysiółku „Wodniakówka” na terenie przeznaczonym pod zapore w Skawie. Obecnie mieści się w Kozińcu na terenie Państwa Warchałów.
Według lokalnej tradycji, kapliczka została wybudowana w intencji ofiar edmidemii tyfusu, w latach poprzedzających wybuch I wojny światowej.

Kapliczki – okolice Świątnik Górnych

27-11-2015

<< powrót

Kapliczka św. Floriana z 1871 roku znajduje się w Czechówce, w bliskim sąsiedztwie zabytkowego dworu w Zakliczynie. Ma formę kilkukondygnacyjnego kamiennego słupa. Na szczycie umieszczono postać św. Floriana wyobrażonego zgodnie z popularnym wzorem ikonograficznym. W części górnej wyryte zostało oko Opatrzności, pod którym znajduje się umieszczony w niszy posążek Matki Boskiej Różańcowej. Maryja została przedstawiona w pozie królewskiej, co dodatkowo podkreśla korona na głowie. W lewej ręce trzyma Dzieciątko, w prawej – różaniec. Poniżej autor kapliczki umieścił płaskorzeźbę „ Upadek Jezusa”. Boczne nisze przedstawiają postać św. Kunegundy, wyobrażenie Trójcy Świętej oraz św. Barbarę, patronkę dobrej śmierci i ciężkiej pracy górników, hutników, marynarzy oraz kamieniarzy. Ukazana została ona z mieczem i lilią w lewej ręce, zaś w prawej znajduje się kielich z hostią. Kapliczka w dawnych czasach przedstawiała jeszcze jedną postać, jednak do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie jej ręka, trzymająca pastorał biskupi. Pozwala to domniemywać, że czwartym świętym umieszczonym na bokach kapliczki był św. Wojciech – patron Polski, Gniezna oraz wielu kościołów i parafii. Inskrypcja znajdująca się na kapliczce głosi: ”Wojciech i Kunegunda Włodarczykowie fundatorowie, proszą przechodzących zmówić troje pozdrowienia anielskiego za dusze zmarłych R.P. 1871 roku”.

Krzyż w Ochojnie jest najprostszą formą kapliczki. Ten stanowi pamiątkę św. Misji. którą prowadzili o.o. Franciszkanie z Krakowa. Na przecięciu się ramion krzyża, znajduje się skrzynka z ukrzyżowanym Jezusem. Napis na tabliczce umieszczonej pod spodem brzmi: POKÓJ DOBRO. Postanowienia misyjne
1. Będę unikał każdego grzechu zwłaszcza ciężkiego
2. W razie upadku w grzech ciężki natychmiast się wyspowiadam
3. Ze wszystkimi ludźmi żył będę w zgodzie i miłości

Kapliczka w Olszowicach z 1905 roku jest słupem kamiennym, na którego szczycie znajduje się krzyż z Jezusem. Poniżej umieszczona została polichromowana figura Matki Boskiej Różańcowej z Dzieciątkiem, a poniżej usytuowano wyobrażenie Najświętszego Serca Pana Jezusowego. W pięciu niszach kapliczki znajdują się figury świętych. Św. Stanisław, będący jednym z głównych patronów Polski, w ikonografii przedstawiany jest w szatach pontyfikalnych, z orłem i pastorałem oraz postacią wskrzeszonego Piotra, będącymi jego atrybutami. W kolejnej niszy przedstawiona została św. Kunegunda z koroną na głowie, lilią w lewej ręce i małym kościółkiem w prawej oraz św. Anna – patronka małżeństw, matek, wdów i piekarzy. Na kapliczce w Olszowicach znajduje się również postać św. Franciszka z krzyżykiem w dłoniach, który jest patronem m.in. niewidomych, pokoju, ubogich czy też kupców oraz św. Stanisław biskup z infułą na głowie, trzymający w lewej ręce pastorał.
Inskrypcja na tablicy umieszczonej na kapliczce: „Fondatorowie Franciszek i Koneconda Młynarcykowie proszą o zdrowaś za zmarłych”.

Kapliczka w Sieprawiu przy ul. Jana Pawła jest białą kapliczką zwieńczoną krzyżem. Pod krzyżem (który stanowi główny element kapliczki) usytuowana została nisza pomalowana od środka na złoto. W jej wnętrzu znajduje się (najprawdopodobniej) figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Kapliczka św. Jana Nepomucena w Sieprawiu z 1889 roku również mieści się przy ul. Jana Pawła, po lewej stronie drogi od Kawęcin, w pobliżu przystanku autobusowego. Jak wiele starych kapliczek jest otoczona lipami, co nadaje miejscu szczególnie wdzięczny klimat. Figura świętego została umieszczona na dość wysokim, czworokątnym postumencie, który wyróżnia się brakiem płaskorzeźb na bocznych ścianach. Poniżej św. Jana Nepomucena umieszczono płaskorzeźbę św. Katarzyny Aleksandryjskiej, patronki uniwersytetów, uczonych, teologów, literatów, grzeszników oraz prostego ludu. Jej postać przedstawiana jest w koronie, z palmą męczeństwa w jednej dłoni i kołem do łamania kości, a w niektórych przypadkach również z książką i mieczem. Na kapliczce znajduje się inskrypcja: „Fundator Jan Cygan, Katarzyna żona, 1889”.

Przy ulicy Jana Pawła w Sieprawiu, po lewej stronie drogi do Kawęcin, pomiędzy sklepem „U Chlebdy” a ośrodkiem zdrowia, znajduje się kapliczka poświęcona św. Florianowi. Powstała w roku 1871. Święty Florian, przedstawiony został zgodnie z popularnym wzorem ikonograficznym, na cokole, w którego środkowej części znajduje się polichromowany posąg Matki Boskiej Różańcowej. Poniżej przedstawiony został Trzeci Upadek Chrystusa, a na bocznych ścianach możemy zobaczyć postaci św. Jana Nepomucena, św. Barbary, św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz Trójcę Świętą. Kapliczka została ufundowana przez Katarzynę i Jana Sudrów w podziękowaniu za uratowanie mieszkańców domu od kilkukrotnych pożarów.

Prosty krzyż przydrożny, z małym wizerunkiem Jezusa powstał ok. 1930 roku.
Kapliczka ta jest czwartą z kolei na rowerowym szlaku „Śladami przeszłości”. Krzyż został ufundowany przez Marię i Józefa Bułków, w intencji ochrony gospodarstwa przez nieurodzajami i klęskami żywiołowymi.

Kapliczka z rzeźbą Chrystusa Nazareńskiego z 1792 roku w Sieprawiu przedstawia Pana Jezusa Pojmanego, w koronie cierniowej i rękami złożonymi na piersi, przewiązanymi w przegubach grubym sznurem, który zwisa do samych stóp. Na szyi Jezusa wisi pektorał z krzyżykiem. Zachowane proporcje i dbałość o formę mogą świadczyć o wykształceniu artystycznym osoby, która stworzyła kapliczkę. Figura została umieszczona na ozdobnym postumencie, z którego wystaje mała latarenka. Na dolnym cokole znajduje się tablica fundacyjna ufundowana przez Wawrzyńca Pirdka. Inskrypcja: „ R.P. 1792/ Dnia 19 Lip/Fun: tey/ Figury/Wawrzyniec/PIRDEK/ Przeniesiona/ Taj Figura 1832/ Roku 19 Dnia/ maja Fonda/ tor Jakob”.

Kapliczka została zbudowana po I rozbiorze Polski w 1792 roku, przy dawnym szlaku handlowym Kraków-Budapeszt. W 1832 przeniesiono ją na skrzyżowanie dróg do Świątnik i Krakowa.

Krzyż przydrożny z figurą Chrystusa z końca XIX wieku, jest ósmą kapliczką na rowerowym szlaku „Śladami przeszłości”. Jest to pamiątka dziękczynna, którą w XIX wieku ufundował Jan Król. Fundatorem pierwotnego krzyża był Ludwik Nowak, jednak z czasem został on zastąpiony formą betonową. Ocalona przed zniszczeniem rzeźba będąca częścią kapliczki została przeniesiona do starego kościoła.

Figura Jezusa koło Jagódki jest siódmą częścią szlaku rowerowego „Śladami przeszłości”. W dolnej części kapliczki widać małą figurę Matki Boskiej, ubraną w tradycyjne biało-niebieskie szaty. Nad nią znajduje się duża postać Najświętszego Serca Jezusowego, zwieńczona małym daszkiem.

Kapliczka zawieszona na drzewie znajduje się przy ul. Zacisze w Sieprawiu. Przedstawia postać św. Judy Tadeusza, patrona spraw trudnych i beznadziejnych, odzianego w biało-brązową szatę. W prawej ręce trzyma on mandylion – obraz przedstawiający Jezusa. Napis znajdujący się na froncie daszku zwieńczonego krzyżem głosi: „Św. Judo Tadeuszu módl się za nami”.

Kapliczka domkowa z 1810 roku została postawiona na ul. Zacisze 81. Znajduje się przed domem prywatnym. W górnej części usytuowana została mała postać Matki Boskiej. W środku przedstawiono rzeźbę „Upadek Jezusa” oraz Matkę Boską w białych szatach. Liczne kwiaty we wnętrzu kapliczki świadczą, że miejsce to jest też dzisiaj otoczone kultem.

Kapliczka Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia z 1865 roku, znajduje się przy ulicy Myślenickiej, na drodze Siepraw-Zakliczyn. Przedstawia ona Matkę Boską wspartą na księżycu, jedną nogą depczącą węża, będącego symbolem zła. W dolnej części cokołu widnieje Chrystus Nazareński, a jeszcze niżej wyryta została data powstania kapliczki. Znajduje się tam również inskrypcja na pamiątkę fundatorów: „ Antoni i Elżbieta Nadczakowie, fundatorowie proszą o Zdrowaś Maryjo”.

Kapliczka św. Stanisława biskupa z 1794 roku znajduje się na wzgórzu pod Świątnikami, niedaleko granicy z Sieprawiem. Jest to jedna z najstarszych figur przydrożnych w tych okolicach. Święty został przedstawiony w stroju biskupim w infule, z pastorałem w ręku. U stóp biskupa przedstawiony został Piotrowin powstający z grobu, będący jednym z atrybutów świętego. Inskrypcja na tablicy fundacyjnej głosi: „data R.P. 1794 D. 27.X. /odnowiono 98 R.P. 1900/ R.P.1984”. Wybór tego świętego i cudowne wskrzeszenie Piotrowina może mieć związek z odbywającym się w tym czasie powstaniem kościuszkowskim i prośbą do Boga o wsparcie walczących Polaków.

Kapliczka Najświętszego Serca Jezusowego w Świątnikach Górnych to prosta kapliczka w formie rzeźby usytuowanej na cokole.

„Upadek Jezusa” z 1995 roku w Świątnikach Górnych, to dobrze zachowana trzyczęściowa kapliczka. Na dolnej ceglanej części został usytuowany cokół z inskrypcją „ Przebacz nam Panie”. Powyżej znajduje się postać Jezusa w czasie upadku, dźwigającego krzyż na plecach. Całość zwieńczono daszkiem i zachowano w prostej formie, bez dodatkowych kolorów, co podkreśla majestatyczność kapliczki.

Kapliczka św. Floriana w Świątnikach Górnych przedstawia wizerunek św. Floriana – patrona strażaków. Na kilkukondygnacyjnym cokole umieszczono też wizerunek Matki Boskiej oraz św. Jana. Poniżej znajdują się postaci św. Katarzyny i św. Michała oraz Upadek Jezusa. Jest to przykład bogato zdobionej kapliczki z zadaszeniem, która pomimo wielu lat zachowała się w dobrym stanie.

Kapliczka św. Piotra i Pawła powstała w roku 1830. Znajduje się w Świątnikach Górnych przy rondzie Prezydenta Kaczorowskiego. Św. Piotr został tu przedstawiony z kluczami – srebrnym i złotym – będącymi symbolem Królestwa Bożego. Atrybut ten nawiązuje do tekstu Ewangelii (Mat. 16,18), w którym Chrystus mówi do Piotra: „Tobie dam klucze królestwa niebieskiego”. Św. Paweł, podobnie jak św. Piotr trzyma księgę, a także miecz – symbol jego męczeńskiej śmierci. Przedstawiani razem Święci są symbolem Kościoła Powszechnego. Na kapliczce zostały umieszczone trzy napisy: jeden upamiętniający fundatorów oraz dwa na pamiątkę odnowień kapliczki. „Odnowiono przez Antoniego i Maryanę Czerwińskich w 1862”. „Piotr Czerwiński i Zofia żona odnowili wr. 1893”.
„ R.P. 1830 Fundatorowie Krzysztof i Maryanna Czerwińscy proszą o Zdrowaś Marya”.

Te trzy napisy są znakomitym przykładem kontynuacji rodzinnej tradycji.

Pieta z 1815 roku w Świątnikach Górnych ukazuje Matkę Boską z ukrzyżowanym Jezusem. Warto zaznaczyć, że motyw ten pojawił się już w XIII wieku. Nazwa „Pieta” pochodzi od łacińskiego słowa pietas (miłość zgodna z powołaniem) i włoskiego pieta (litość, miłosierdzie). Od wieków jednak słowem Pieta określamy wizerunek Maryi z martwym Chrystusem na kolanach.

Na inskrypcji poniżej znajdujemy informacje o fundatorze kapliczki oraz datę jej powstania: „Kasper Synowciysk Fundator R.P. 1815”.

Kapliczki – Skawina

27-11-2015

<< powrót

Kapliczka „Latarnia umarłych” z połowy XIX wieku znajduje się w na terenie prywatnej posesji w Skawinie na skrzyżowaniu ul. Kopernika i ul. Korabnickiej 34. To przykład kapliczki słupowej, która poprzez swoją formę i barwy do tego stopnia wpisuje się w architekturę miejską, że stanowi niemal integralny element budynków.

Bliskość cmentarza może oznaczać, że w dawnych czasach kapliczka stanowiła jego część lub była z nim związana funkcjonalnie. W niszach znajdujących się w górnej części słupa, pierwotnie ustawione były figury świętych, które obecnie zastąpił drewniany krzyż. Podobne kapliczki stawiano dawniej w okolicach szpitali, przytułków i innych miejsc związanych ze śmiercią. Stanowiły one ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem zakażenia lub zachorowania. Ich rola na terenach cmentarzy była związana z rozświetlaniem mroku, w którym mogły kryć się pokutujące dusze i upiory, a nawet całkiem realni ówcześni przestępcy.

Kapliczka Mikułów z 1865 roku stoi przy ul. Korabnickiej, naprzeciwko domu nr 78. Jej fundatorami są Jan i Agnieszka Mikułowie. Jest to przykład trzyczęściowej kapliczki słupowej. W dolnej części możemy dostrzec płaskorzeźbę przedstawiającą „Upadek Chrystusa” oraz inskrypcję z datą powstania kapliczki i informacjami o jej fundatorach. W części środkowej umieszczona została płaskorzeźba Marii Magdaleny, patronki m.in. kobiet pokutujących i osób sprowadzonych na złą drogę. Po bokach usytuowano Matkę Boską Bolesną oraz św. Jana Chrzciciela – patrona mnichów, abstynentów, niezamężnych matek i osób skazanych na śmierć. Inskrypcja umieszczona na kapliczce: „Na chwałę bożą te figurkę postawił Jan Mikuła i Agnieszka żona Jego, pod Twoją obronę uciekamy się, Święta Boża Rodzicielko 1865”.

Kapliczka domkowa przy ul. Korabnickiej, obok domu nr 107, powstała w drugiej połowie XIX wieku. Niestety ani jej fundatorzy, ani dokładna data budowy pozostają nieznane. Jednak dawne zwyczaje pozwalają sądzić, że kapliczka została postawiona przez właściciela jednego z majątków, w miejscu uznawanym za cudowne. Najstarsze przykłady podobnych kapliczek pochodzą z XVII wieku. Wewnątrz najczęściej umieszczano obrazy lub rzeźby – wizerunki świętych.

Kapliczka Rodziny Mikułów z 1903 roku przy ul. Bukowskiej 53, jest prostą kapliczką słupową z piaskowca, w formie jednokondygnacyjnego filaru. Na samej górze usytuowana została figura Najświętszej Maryi Panny, odzianej w różowo-niebieskie szaty, ze złożonymi do modlitwy rękami. Całość zwieńczono metalowym, profilowanym baldachimem. Na tablicy z czarnego marmuru, znajdującej się poniżej, dostrzec możemy inskrypcję z nazwiskami fundatorów i datą powstania kapliczki. W niszach bocznych ścianek, przedstawiono płaskorzeźby św. Anny z małą Marią na rękach, a z drugiej strony św. Franciszka z krzyżem.

Kapliczka Rodziny Podobów z 1884 roku przy ul. Bukowskiej 70, jest dwukondygnacyjną kapliczką słupową z piaskowca. U jej szczytu znajduje się kamienna figura Chrystusa Frasobliwego, czyli przedstawionego w pozycji siedzącej, z jedną rękę opartą na kolanie i głową w cierniowej koronie wspartą na dłoni. Takie ukazanie postaci Chrystusa interpretowane jest jako streszczenie Męki Pańskiej. W niszy poniżej znajduje się figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Na samym dole umieszczono marmurową płytę z inskrypcją: „Józef Podoba i Anna żona Jego, fundatorowie tej figury proszą o westchnienie do Boga R.P. 1884”. W bocznych ścianach przedstawione zostały figury świętych: św. Marii Magdaleny z krzyżem, św. Antoniego z małym Jezusem (patrona osób i rzeczy zaginionych, ubogich i podróżnych), św. Józefa (patrona czystości i umierających) oraz św. Anny.

Kapliczka ta do dzisiaj otoczona jest kultem, o czym świadczą ozdoby z kwiatów.

Kapliczka z 1873 roku na skrzyżowaniu ulicy Krakowskiej i Lipowej, w formie filaru zakończonego kamiennym krzyżem z metalową, odlewaną pasyjką ( czyli krzyżem z wizerunkiem ukrzyżowanego Chrystusa). W niższej części słupa wyryta została inskrypcja wskazująca fundatorów kapliczki i datę jej powstania: „ Oto krzyż i męka, kłaniamy Ci się Panie Jezu Chryste i błogosławimy tobie żeś przez krzyż i mękę odkupił świat, Fundatorowie Józef i Rozalia Hachorkiewiczowie r. 1873”.

Kapliczka „Chrystus Frasobliwy”, prawdopodobnie z przełomu XIX i XX wieku, znajduje się naprzeciwko kościoła przy ul. Kościelnej. Na szczycie wysokiego słupa, pod baldachimem zwieńczonym krzyżem, usytuowana została postać Jezusa Frasobliwego, z wyraźnymi śladami po biczowaniu. Na płycie z 2000 roku upamiętniającej odnowienie kapliczki – przybitej na dolnym cokole – widnieje napis „Króluj nam Chryste”. Niestety zarówno data powstania kapliczki jak i jej autor są nieznane. Pierwsze takie wizerunki Jezusa pojawiły się na koniec wieku XIV w Niemczech, Austrii i Niderlandach.

Kapliczka św. Jana Chrzciciela z drugiej połowy XIX wieku przy ul. Tynieckiej, znajduje się przy średniowiecznym trakcie prowadzącym do Klasztoru Benedyktynów. Najprawdopodobniej została ona wykonana przez warsztat z kręgu twórców z okolic Myślenic. Płaskorzeźba znajdująca się pod figurą św. Jana Chrzciciela przedstawia św. Patryka , jako biskupa z trójlistną koniczynką, będącą odzwierciedleniem Trójcy Świętej. Św. Patryk jest patronem bednarzy, kowali, górników i osób upadłych na duchu; uważany jest też za opiekuna zwierząt domowych. Przedstawiany jest w szatach biskupich, z długą brodą i mitrą na głowie. Płaskorzeźba znajdująca się z frontu kapliczki przedstawia św. Helenę, do której modlono się w intencji pomyślnych zasiewów i obfitych plonów. Z kolei z lewej strony możemy dostrzec podobiznę Maryi.

Kapliczki – Wieliczka

25-11-2015

<< powrót

Kapliczka w Ochojnie

Kapliczka w Ochojnie Górnym jest usytuowana w pobliżu Szkoły Podstawowej, na rozstaju dróg. Na wieżyczce znajduje się dzwon, a nad wejściem możemy zauważyć figury świętych. Wewnątrz znajduje się ołtarz z obrazem Matki Boskiej Różańcowej oraz tabernakulum. Świadczy to, że w kapliczce odprawiane były niegdyś msze św.

Kapliczka Matki Boskiej Różańcowej przy ul. Podhalańskiej 14 w Ochojnie jest jedną z najpiękniejszych kapliczek typu domowego w okolicach Krakowa. Stoi na posesji prywatnej, lecz jest doskonale widoczna. Została ufundowana w roku 1877 przez Pawła Urbanika, a fundatorem obrazu ołtarzowego był jego brat Tomasz z żoną Marianną, którzy powierzyli zadanie malarzowi z Wieliczki Benedyktowi Jędrali.

Dzięki zapisom wnuka fundatora, Franciszka Batko, znamy historię fundacji. Paweł Urbanik, który brał udział w wojnie austriacko-włoskiej ( 1866) został ciężko ranny w bitwie pod Hradec Kralowe, gdzie Austriacy stracili 52 tys. żołnierzy. Podczas wizyty w szpitalu cesarzowa Elżbieta I wręczyła rannemu wysoką premię, którą ten ślubował przeznaczyć na wotum dziękczynne za ocalenie życia.

Nad kamiennym portalem, w niszach ściennych, znajdują się figury św. Piotra (z kluczami Królestwa Niebieskiego), św. Pawła ( z mieczem, gdyż jako obywatel Rzymu został ścięty) a pośrodku św. Antoniego. W niszy powyżej widzimy figurę św. Floriana, do którego modlono się o ochronę przed pożarami. W bocznych ścianach znajdują się okna. Od północnego zachodu kapliczka przybiera kształt półokrągłej absydy. Kryty miedzianą blachą dach wieńczy wieżyczka z dzwonem, któremu na cześć fundatora nadano imię Paweł. Trzy razy dziennie dzwoniono stąd na Anioł Pański. Obecność tabernakulum świadczy, że w kapliczce odbywały się msze święte. Obecni mieszkańcy Ochojna podtrzymują zwyczaj nabożeństw majowych w tym miejscu. Sporadycznie odbywają się tu nabożeństwa dla całej społeczności parafialnej.

Kapliczka została odnowiona w roku 2009 staraniem Jerzego Leszka Batko.

Położenie: 49°57’04.6″N 19°58’24.8″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka w Janowicach z 1853 roku.
Na kapliczce we wnękach, znajdują się figury św. Stanisława i św. Józefa.
Napis na kapliczce: „Stanisław Strysowski i Wiktoryia, Józef Janicki i Kostyna Fontarowie proszą o twoje pozdrowienia za duszę zmarłych R.P. 1853”

Krzyż w Sygneczowie
Skrzyżowanie przy sklepie, w pobliżu salonu kosmetycznego „Beauty”.

Położenie: 49°58’18.7″N 20°02’33.2″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka z figurą Chrystusa
W okolicach Sierczy 12, koło przystanku.

Położenie: 49°58’20.4″N 20°02’37.5″E – zobacz na mapie >>

Pieta w Sierczej z 1901 roku
Niedaleko Sierczej 174
Ufundowana została przez Gminę Siercza, autorstwa Józefa Markowskiego, syna Ludwika, wywodzącego się z królestwa kongresowego z dawnej rodziny szlachty frankistowskiej (tak więc żydowskiego pochodzenia).
Posąg na początku wzbudzał kontrowersje, gdyż Jezus zamiast leżeć na kolanach Matki Boskiej to leży u Jej stóp. Artyście podobno pozowała żona z synem Franciszkiem.
Napis: „Ku uczczeniu 19-to wiekowej rocznicy narodzenia Jezusa Chrystusa, Gmina Siercza 1901”.

Położenie: 49°58’23.1″N 20°02’44.4″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka w Rożnowej
W środku znajduję się krzyż, figura Matki Boskiej oraz Jezusa.

Położenie: 49°58’28.3″N 20°03’18.7″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka z figurą Matki Boskiej z 1779 roku.
Mieści się w Rożnowej na skrzyżowaniu ulic Kopernika i Rożnowskiej.
Jedna z najstarszych kapliczek w powiecie Wielickim, ufundowana przez Adama Naydera w 1779 roku. Przedstawia Matkę Boską z wieńcem z 12 gwiazd na głowie, stojąca na wężu.
„Kazimierz Nayder fundator, prosi o pozdrowienie anielskie do Pana Boga. AD 8 lipca 1779.”

Położenie: 49°58’25.5″N 20°03’35.2″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka w Mietniowie (naprzeciwko domu z numerem 104A) – Chrystus upadły

Położenie: 49°57’37.0″N 20°04’59.2″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka św. Floriana z 1899 roku w Mietniowie
Znajduje się niedaleko Szkoły

Położenie: 49°57’17.3″N 20°03’47.5″E – zobacz na mapie >>

Figura Matki Boskiej w Pawlikowicach (naprzeciwko dzwonnicy) z XIX wieku.
Napis: „Maryi Niepokalanej Matce Boga i ludzi, Królowej Polski i woum wdzięczności w roku Maryjnym, ufundowali czciciele 1854-1954”.

Położenie: 49°57’33.1″N 20°03’57.2″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka z obrazem Jezusa w Pawlikowicach (niedaleko dzwonnicy), wbudowana w budynek.
Napis: „Jezu ufam Tobie”.

Położenie: 49°57’33.7″N 20°04’00.2″E – zobacz na mapie >>

Drewniany Krzyż Pański w Pawlikowicach z II poł XIX wieku.

Położenie: 49°57’17.3″N 20°03’47.5″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka słupowa św. Stanisława z 1873 roku.
Pawlikowice 26
Wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku w stylu neobarokowym z piaskowca. Ozdobiona płaskorzeźbami m.in. „Upadek Jezusa pod krzyżem” która znajduję się nad napisem.

Kiedyś stała po drugiej stronie ulicy, jednak w latach 60 poprzedniego wieku kiedy poszerzano i wykładano asfalt na drogę, trzeba było ją przenieść.
NAPIS: „Fundatorowie Jaworscy Klemens z Żoną- Salomeą Jadwigą, proszą o westchnienie do Boga”

Położenie: 49°57’17.3″N 20°03’47.5″E – zobacz na mapie >>

Krzyż w Pawlikowicach
Mieści się przy drodze głównej, między dwoma drzewami, na niebieskim tle.

Kapliczka słupowa św. Floriana z 1869 roku.
Wieliczka- Krzeszowice ul. Sadowa, stoi pod drzewem, nad brzegiem strumienia (lewy dopływ Serafy).
Wykonana z dwóch rodzajów piaskowca, polichromowana.
Ozdobiona płaskorzeźbami: św. Jana, Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, upadek Jezusa pod krzyżem, św. Piotra, św. Dominika, Męczennika Sebastiana, Izydora zajętego orką, św. Rozalii, św. Weroniki z chustą oraz Piotra Apostoła, św. Jakuba i św. Grzegorza, które znajdują się z tyłu.

Figura NMP na kolumnie z 1909 roku.
Wieliczka, skwer u zbiegu ul. Czarnochowskiej i Marszałka Piłsudskiego.
Kapliczkę ufundowali Antoni Dębowski i Katarzyna z Dębowskich Michalikowa.
Figura Najświętszej Marii Panny: kobieta o delikatnych rysach, przedstawiona w całej postaci, w pozycji stojącej z rękami wyciągniętymi w dół, przed siebie i z otwartymi dłońmi. Maria ubrana jest w sukienkę, płaszcz, a głowa osłonięta jest welonem opadającym na ramiona i plecy.
Kapliczka stoi na małym kopcu, który najprawdopodobniej stoi na miejscu dawnego cmentarza cholerycznego. Przypomina to o epidemii tej choroby w Wieliczce i jej okolicach w XVIII wieku.

Położenie: 49°59’16.4″N 20°03’43.7″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka z całunem z 1881 roku.
Grabówki 160
Figura wykonana w stylu późnobarokowym.
Napis: „Maciej i Zofia Woźniakowie fundatorowie, proszą o troje pozdrowienia anielskiego za dusze zmarłych”.

Położenie: 49°58’27.4″N 20°01’19.7″E – zobacz na mapie >>

Figura najprawdopodobniej Matki Boskiej z 1845 roku.
Grabówki 133/65 (koło fioletowego domu).
Ludowa figura z XIX wieku, z tradycjami późnobarokowymi. Napis: „Józef Seweryn, fundator, prosi o troje pozdrowienia anielskie ______ zmarłych R.P 1845.

Położenie: 49°58’29.8″N 20°01’16.9″E – zobacz na mapie >>

Figura św. Floriana
Znakomicie zachowana figura z 1880 roku jest przykładem kapliczki powierzonej św. Florianowi i znajduje się w Rzeszotarach, na ulicy gen. Zygmunta Zieleńskiego przy domu nr 22. Na dolnym cokole umieszczony został napis „Na wiekuistą część i chwałę Pana Jezusa, wystawił Mateusz Stryszowski, Wiktor Gibała”. Powyżej znajdują się figury: św. Jakuba, św. Agnieszki, św. Jana i Serca Jezusa.

Położenie: 49°56’41.8″N 19°58’14.0″E – zobacz na mapie >>

Kapliczka Matki Boskiej Różańcowej z 1814 roku.
Konary, ul. Świątnicka 155 (przy zjeździe na Głogoczów).
Napis: „Ignacy Grabowski, fundator, tu przechodzącego prosi o pozdrowienie do Matki Boskiej Różańcowej”.

Położenie: 49°56’00.8″N 19°55’07.0″E – zobacz na mapie >>