Witraże Krakowskie – Die mittelalterlichen Glasmalereien in der Stadtpfarrkirche Mariä Himmelfahrt in Krakau
06-07-2018
Lech Kalinowski, Helena Małkiewiczówna, Dobrosława Horzela, Die mittelalterlichen Glasmalereien in der Stadtpfarrkirche Mariä Himmelfahrt in Krakau, Kraków 2018
Pierwszy polski tom międzynarodowej serii Corpus Vitrearum Medii Aevi poświęcony jest witrażom w kościele Mariackim w Krakowie, jednej z ważniejszych świątyń miejskich Europu Środkowej. Witraże, które powstały u schyłku panowania Kazimierza Wielkiego i w początkowym okresie panowania Jagiellonów są największym zespołem malarstwa witrażowego w Polsce. Z ogromnego, liczącego pierwotnie ponad 600 kwater zasobu do dziś zachowała się mniej więcej 1/6, a kwatery pierwotnie wypełniające 11 okien chóru kościoła zebrane są obecnie w 3 oknach w apsydzie. W efekcie studiów, autorzy książki odtworzyli ich pierwotny układ, poddali analizie kontekstualnej program ikonograficzny przeszkleń oraz przeprowadzili analizę formalno-genetyczną zespołu, wskazując na jego stylowe zróżnicowanie.
Tom jest efektem badawczej współpracy Lecha Kalinowskiego i Heleny Małkiewiczówny, którzy w latach 90. ubiegłego stulecia wypracowali główne tezy dotyczące witraży kościoła Mariackiego. W latach 2011–2013 zostały one zmodyfikowane, rozwinięte i spisane przez Helenę Małkiewiczównę, przy współpracy Dobrosławy Horzeli. Książkę uzupełnia wprowadzenie historyczno-artystyczne autorstwa Marka Walczaka, którego zadaniem jest powiązanie zasadniczego wywodu z szeroko rozumianą kulturą materialną miasta w XIV w.
Publikacja pierwszego tomu korpusu witraży średniowiecznych w Polsce, poświęconego przeszkleniom najważniejszej fary Krakowa była możliwa głównie dzięki wsparciu finansowemu Miasta Kraków, a także parafii Wniebowzięcia NMP w Krakowie oraz Union Académique Internationale. Zespół średniowiecznych witraży kościoła Mariackiego stanowi największy tego typu cykl w skali Polski. Biorąc pod uwagę, że w mieście zachowało się dużo więcej średniowiecznych witraży, zarówno w budowlach sakralnych, jak i w zbiorach muzealnych, Kraków niewątpliwie zasługuje na miano „miasta witraży”. Bogactwo i różnorodność witrażownictwa krakowskiego potwierdzają również późniejsze (XIX- i XX-wieczne), niezwykle liczne dzieła, zachowane w budowlach sakralnych i świeckich.
„Znaczenie omawianej monografii polega przede wszystkim na wprowadzeniu do obiegu naukowego wielkiego zespołu malowideł z XIV w. związanych z Krakowem, które pozostawały niedostępne dla badawczy. Można nawet powiedzieć, że pozostawały one poza ich świadomością. (…)Bez cienia przesady można powiedzieć, że publikacja wyników badań nad witrażami w kościele Mariackim wypełnia jedną z najistotniejszych białych plan w polskiej historii sztuki.”
Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Adama S. Labudy
Projekt zrealizowany we współpracy z Urzędem Miasta Krakowa, Universitas oraz UJ.
